1929 Dünya Ekonomik Buhranı, Buhranın Nedenleri ve Sonuçları
1929 Dünya Ekonomik Buhranı, dünya ekonomisine etkileri itibarıyla en ağır kriz olarak kabul edilir. Amerika’da New York Menkul Kıymetler Borsasındaki [Wall Street (Vol Sıtriit)] hisse senedi fiyatlarının sert bir şekilde düşmesiyle başlayan buhran, kısa sürede Avrupa’ya ve dünyanın diğer sanayileşmiş bölgelerine yayıldı.
1929 Dünya Ekonomik Buhranı Öncesi Dünya Ekonomisinin Genel Görünümü ve Buhranın Nedenleri
• Dünyada lider konuma yükselen ABD aynı zamanda dünyanın en büyük ekonomisi durumuna geldi. Dünya sanayi üretiminin %42’sini gerçekleştiriyordu. Özellikle otomotiv üretiminde ve elektrik sanayisinde yapılan yatırımlarda artış yaşanması, ekonominin itici gücünü oluşturdu.
• 1920’li yılların ABD’sinde üretim ve istihdamda yükselmeler devam etti. Ücretler düşmese de fiyatlar sabit kaldı. İnsanların eskisine göre kendilerini daha zengin hissettiği yıllar olarak tanımlanan bu yıllar ABD’de “Kükreyen Yirmiler” olarak anıldı.
• Mühendis Taylor (Taylır) tarafından geliştirildiği için Taylorizm olarak anılan yöntem sayesinde verimlilik, üretim ve kârlar olağanüstü arttı.
• Ülkede reklam ve basın, Amerikan yaşam tarzı olarak sunulan tüketimi körükledi.
• ABD’de çalışanların ücretlerinde düşüşlerin yaşanmasıyla tüketim talebi üretimi karşılamaya yetmiyordu. Bu durumu aşmak için bankalar, konut ve otomobil kredisi başta olmak üzere büyük miktarda krediler verdi.
• Birinci Dünya Savaşı’nın getirdiği zorluklar karşısında ABD’de küçük şirketler birleşmek zorunda kaldı. Savaş sonrasında tekeller oluştu. 1929’a gelindiğinde Amerikan ekonomisinin %50’si üzerinde söz sahibi olan holding sayısı 200’dü. Bu tabloya bakarak tek bir holdingin iflasının dahi ekonomiyi olumsuz etkileyebileceğini söylemek mümkündü.
• Bankaların kötü yapılanmış olması ve sermaye esasları ile kredi oranlarını düzenleyen yasaların olmaması sebebiyle yatırımcılar senedini aldığı firma hakkında herhangi bir bilgiye sahip değildi.
• Ülke dışına verilen krediler geri alınamadı. • Başkan Hoover (Havır) yönetiminin ekonomi alanındaki tecrübesizliği, krize müdahaleyi geciktirmekteydi.
• 1929’da ABD’nin ithalatını sınırlandırması dünyada stok artışlarına neden oldu. Artan stokları, doğal olarak fiyat düşüşleri izledi.
• Bu yıllarda Wall Streetin spekülasyon piyasası reel ekonomideki krizle birleşince büyük buhran başladı. Hisse senetlerinin fiyatları ile reel ekonomik faaliyetlerin paralel gitmemesi ve farkın giderek artması 1929’da finansal ve reel ekonomilerin çökmesine neden oldu.
Konu ile ilgili aramalar:
