Kuzey ve Batı Kafkasya’da Osmanlı Politikası 4
III. Selim’in fermanında (Mayıs 1791) vali Abdullah Paşa’ya Kabarda’ya seferden kaçındığı için uyarıda bulunuluyordu. Fermanda “Bundan böyle bahaneler üretmeden ve gevşeklik göstermeden yaratılışında bulunan akıl ve dirayetinle hareket ederek sonucu vahim olan yoldan uzaklaşarak doğru yola yönelmen ve artık mazeretler ileri sürerek zaman geçirmemen fermanımdır.”(BA. C. AS, 4219). Sultan, Abdullah Paşa’ya Kabarda’ya düzenlenecek seferde Kuzey Kafkasya halklarıyla ittifak yapması talimatı da veriyordu: “Bundan sonra zaman geçirmeden Trabzon’dan hareketle Anapa’ya ulaşmaya sebat et ve hızlı hareket et. Oraya ulaştığında gerekli askeri hazırlık ve sevkiyat işlerini tamamladıktan sonra mükemmel ve muntazam ordunla Kabartaylar tarafına git. Kabileler halkını kendi yanına çek ve onlarla ittifak yaparak düşmana hücum et.” (BA. C. AS, 4219).
Osmanlı birliklerinin Kabarda’ya 1791 yılında planladıkları ikinci sefer gerçekleşmedi. 29 Aralık 1791’de Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu Yaş’ta barış antlaşması imzaladılar. Antlaşmaya göre Osmanlı hükümeti Kırım’ın, Taman’ın, Kuban’ın sağ kıyısının ve Kabarda’nın Rusya’ya ilhakını kabul ediyordu. Rusya ve Osmanlı imparatorlukları arasında sınır olarak Kuban nehri tespit edildi (Yuzefoviç 2005, 65-66). Askeri faaliyetler sırasında ele geçirilen Sucukkale ve Anapa kaleleri Osmanlı İmparatorluğu’na geri verildi.
Bu şekilde, Osmanlı Devlet Arşivi’nin incelenen belgeleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun 18. yüzyıl sonunda Kuzey ve Batı Kafkasya’daki politikasının temel yönleri hakkında, aynı şekilde Kafkas halklarının bölgede Rusya-Osmanlı çatışmasının etkisinden kaynaklanan karmaşık ilişkileri hakkında bilgiler içeriyor. Bunlar Rusya arşiv belgelerinde bulunan bilgileri önemli ölçüde tamamlamakta ve kesinleştirmektedir. İncelenen dönemde, diğer devletlerin bürokratik yazışmalarında olduğu gibi, Osmanlı belgelerinde de olayların ideolojik yorumu belirgindir.
Kaynak: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1448936515.PDF
