Kırım Savaşı (1853 – 1856)

Balta Limanı Antlaşması ile Osmanlı
Devleti’nden önemli ayrıcalıklar elde eden İngiltere
bir paylaşım yapılırsa Rusya’nın güçleneceğini ve
Akdeniz’e ineceğini düşünüyordu. Bu yüzden
sömürge yolları üzerinde güçlü bir Rusya’nın
olmasını istemiyordu.

Rusya, Hünkâr İskelesi Antlaşması ile elde ettiği
hakları Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841) ile
kaybetmişti. Bu ayrıcalıkları yeniden kazanmak
istiyordu. Bu amacını gerekleştirmek için kutsal
yerler sorununu ortaya çıkardı. Kudüs Osmanlı
Devleti’nin yönetiminde idi.

Osmanlı Devleti, Fransa’ya Kudüs’teki Katolik
Hristiyanlar lehine ayrıcalık tanımıştı. Küçük
Kaynarca Antlaşması ile Ortodoksların koruyuculuğunu
üstlenen Rusya Osmanlı Devleti’nden yeni
ayrıcalıklar elde etme peşindeydi. Bu amaçla
İstanbul’a gönderilen Rus elçisi Mençikof isteklerini
Osmanlı’ya iletti. Osmanlı Devleti’nin bu istekleri
kabul etmemesi üzerine Rusya, Osmanlı’ya savaş
açarak Eflâk ve Boğdan’ı işgal etti. Savaşın ilk
döneminde Osmanlı Devleti bazı başarılar elde
ettiyse de bu durum uzun sürmedi.

Balkanlarda Rus ilerleyişinden rahatsız olan
Avusturya, Osmanlı Devleti’nin yanında savaşa
katıldı. İngiltere ve Fransa donanmaları Osmanlı
Devleti’ne destek olmak üzere Boğazları geçerek
İstanbul’a geldi. Rusya, Boğazlar Sözleşmesi’nin ihlal edildiğini söyleyerek Sinop’ta bulunan
Osmanlı donanmasını yaktı. Bu gelişme üzerine
İngiltere ve Fransa’ya ait donanma Karadeniz’e
çıktı. Karadeniz’in kuzey sahilindeki Rus liman ve
tersanelerini bombaladı. Prusya’nın tarafsız kaldığı
bu savaşta Piyemonte (Sardinya Krallığı) de Osmanlı’nın yanında yer aldı. Müttefik kuvvetler Kırım’a asker çıkardı ve Sivastopol’u aldı. Bu gelişme
üzerine Rusya, barış isteğinde bulundu.

Savaş sonunda İngiltere, Fransa, Rusya, Piyemonte, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti’nin
katılımı ile Paris’te bir konferans toplandı ve sonunda Paris Antlaşması imzalandı (1856).

Paris Antlaşması’nın Önemli Maddeleri


1. Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılacak, Avrupa hukukundan faydalanabilecek ve toprak
bütünlüğüAvrupa devletlerinin garantisi altında olacaktı.

2. Karadeniz tarafsız hâle getirilecek, tüm devletlerin ticaret gemilerine açık, fakat savaş gemilerine
kapalı tutulacaktı.

3. Boğazlar, 1841 Londra Sözleşmesi ne göre yönetilecek, bütün devletlerin savaş gemilerine
kapatılacaktı.

4. Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz kıyılarında tersane ve donanma bulundurmayacaktı.

5. Osmanlı Devleti’nin konferans öncesinde ilan ettiği Islahat Fermanı, antlaşmayı imzalayan
devletlerce dikkate alınacak; fakat bu devletler fermanın uygulanmasına ve Osmanlı’nın iç işlerine
karışmayacaktı.

Bu savaş Osmanlı ekonomisini olumsuz etkiledi ve ilk kez İngiltere’den dış borç alındı. Sonraki
dönemlerde aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi borç alınmaya devam edildi. Osmanlı Devleti zamanla
bu borçların faizlerini dahi ödeyemez hâle geldi. Sonunda 1881 Muharrem
Kararnamesi ile dış
borçların ödenmesinde yeni koşullar belirlendi. Avrupa devletleri alacaklarını kendileri tahsil etmek için
Düyunuumumiye (genel borçlar) idaresini kurdular. Osmanlı Devleti’nin gelir getiren kaynaklarına el
koydular.