Emeviler ve Emevilerin Kuruluş Dönemi
Emevi Devleti, adını kurucusu olan Hz. Muaviye bin Ebi Süfyan’ın bağlı bulunduğu aileden almıştır. Hz. Muaviye, Kureyş kabilesinin Beni Ümeyye (Ümeyyeoğulları veya Emeviler) koluna mensuptur.
İslam’dan önce Ümeyyeoğulları Mekke’nin en saygın ailelerindendi. Hz. Muaviye’nin büyük dedesi Ümeyye, Cahiliye Devri Mekke toplumunda kıyade (ordu komutanlığı) görevi yapıyordu.
Miladi 602 veya 603 yılında dünyaya gelen Hz. Muaviye, Mekke toplumunda okuma-yazma bilen az sayıdaki kişilerdendi. Mekke fethedildiğinde Hz. Muaviye de Müslüman oldu. Kendisi Peygamber Efendimiz’in katipleri içinde yer almıştır.
Hz. Ebu Bekir, Suriye’nin fethi için üç ayrı ordu gönderdi. Bu ordulardan birinin komutanı Hz. Muaviye’nin ağabeyi Yezid idi ve Hz. Muaviye de ona yardımcı olacaktı (634). Yezid ve Hz. Muaviye, Suriye tarafında büyük başarılar elde etti. Hz. Ömer, Hz. Muaviye’yi ordu komutanlığına getirdi (639). Daha sonra Hz. Muaviye, Şam valisi oldu. O, Hz. Ömer’in izni ile Suriye’de fethedilmeyen yerleri fethetti.
Hz. Muaviye, Kıbrıs’ın fethi için de izin istedi. Fakat Hz. Ömer buna müsaade etmedi. Hz. Osman Dönemi’nde de Şam valisi olan Hz. Muaviye, iki ayrı zamanda Kıbrıs’ı fethetti (650 ve 655). Suriye’de Kelbi kabilesinden biriyle evlenen Hz. Muaviye, zamanla askerî, ekonomik açıdan çok güçlü bir konuma geldi.
Hz. Ali’nin Halifeliği ve Muaviye’nin Tavrı
Hz. Ali, Hz. Osman’ın şehit edilmesinden sonra halife seçildi (655). Hz. Muaviye, Hz. Ali’ye biat etmeyerek kendi kabilesinden olan Hz. Osman’ı şehit edenlerin derhâl bulunmasını istedi. Hz. Muaviye, onu şehit edenlerin Hz. Ali’nin ordusunda bulunduğunu iddia etti ve Şam halkından biat aldı.
Hz. Ali, Cemel Savaşı’nda rakiplerini yendi. Ayrıca Hz. Ali, Hz. Muaviye ile yaptığı Sıffin Savaşı’nı kazanmak üzere iken Haricilerin savaşmak istememesi yüzünden sonuç alamadı. Hz. Muaviye, 658 senesinde gerçekleşen Hakem Olayı’ndan sonra devleti ele geçirmek için büyük gayret gösterdi. Önce Mısır’ı ele geçirdi. Daha sonra hazırladığı orduları Hz. Ali’nin hâkimiyeti altında bulunan Irak, Hicaz, Yemen ve İran’ın yerleşim bölgelerine göndererek merkezî idareyi zor durumda bıraktı.
Hz. Muaviye Dönemi
İç karışıklıkların artması sonucunda, bir Harici Hz. Ali’yi şehit etti (661). Halk, Hz. Hasan’a halife olarak biat etti. Fakat Hz. Muaviye, iktidarı bırakmak niyetinde değildi. Hz. Ali şehit olmadan önce Hz. Muaviye oldukça üstün bir konumda bulunuyordu.
Hz. Hasan hem Kûfe halkının güven telkin etmemesi hem de Müslümanlar arasındaki savaşların son bulması için Hz. Muaviye’ye biat etti. Hz. Hasan ile Hz. Muaviye arasındaki anlaşmayla İslam dünyasının tamamı Hz. Muaviye’nin yönetimi altına girdi. Böylece Müslümanlar arasında büyük oranda birlik sağlandı. Bu nedenle bu yıla “Birlik Yılı” (Âmü’l-Cemaa) denilmiştir.
Hz. Muaviye ile birlikte Müslümanların yönetime gelme şekillerinde büyük bir değişiklik oldu. Dört Halife, istişare yoluyla iktidara gelmişti. Hiçbir halife kendi çocuklarına yönetimi devretmemişti. Oysa Hz. Muaviye, kuvvet yoluyla halifeliği ele geçirdi. Kendinden sonra da oğlu Yezid’i veliaht tayin etti. Böylece halifeliğin babadan oğula geçişini, yani saltanat sistemini başlattı.
Hz. Muaviye, Müslümanlardan Yezid’in halifeliği için zorla biat aldı. Hz. Hüseyin, Abdullah bin Zübeyr ve Abdullah bin Ömer gibi birkaç önde gelen Müslüman dışında bu isteğe karşı koyan olamadı.
