Doğu GökTürk Devletinin Yıkılması (625–630)

648 tarihinde Altay dağlarına sığınarak bağımsız bir devlet kuran Ch’e-pi Kagan’ın bağımsızlık hareketi Karluk, Bugu (Pu-ku) ve Uygur gibi boyların Çin’le işbirliği yaparak ihanet etmeleri sonucu başarısızlığa uğramıştır.

Adı geçen kağan Göktürk Hanedanı’ndan geliyordu. Doğu Göktürk Devleti yıkılınca Çin’e gitmedi. Sir Tarduşların siyasi birliğine dâhil oldu. Sonra adamlarının teşvikiyle batıya doğru kaçarak Altay dağlarına geldi. Dağların kuzeyine sığındı. Kendisine bağlanan insanların sayısı otuz bine ulaşınca sığındığı yerden çıkarak kaganlığını ilan etmişti. Onu mağlup edemeyen Çinliler yukarıda bahsettiğimiz boyları onların üzerine saldırtarak, hareketini yok ettiler. Kendisini Çin’e götürdüler.

Doğu Gök-Türk Devletinin Yıkılmasının İç Sebepleri

• Kagan’ın yeğeni T’u-li’nin gizlice Çinlilerle anlaşması
• 625 yılında İl Kagan’ın Wei Nehri kenarında Çinlilerle barış antlaşması imzalaması neticesinde Çin’e karşı akınların durması
• Vergilerin Kagan tarafından haksız yere artırılması, buna dayanamayan boyların isyanı
• Soğd kökenli kişilerin Türk kökenlilerin yerine yüksek makamlara getirilmesi
• Soğd kökenli vezirlerin Türk töresini bozmaları, yani kanunları değiştirmeleri
• Zor durumda kalan İl Kagan’ın Çinlilere güvenmek gibi bir hata yapması
• Birkaç sene ard arda yaz mevsiminde kar yağması sonucu çıkan kıtlık
• Töles boyları (Moğolistan’da yaşayanların) hep birlikte isyan etmeleri