Uygarlığın Doğuşu

Demir Çağı – Demir Devri

Demir çağı tunçun elde edilmesinin zor olması nedeniyle Urartuların demir üretmesi ile başlamıştır. Tunç pahalıydı, pahalı olduğu içinde güçlü krallar dışındaki halk bu maddeyi elde edemiyordu.

Zengin olanlar Sümer kentlerinin yöneticileriydi. Tunçtan silahlar sayesinde çevrelerindeki aç insanlardan zenginliklerini uzun süre koruyabildiler.

Demir Çağı
Demir Çağı

Bir Anadolu uygarlığı olan Urartular ilk defa demir üretmeyi başardıkları zaman; hem ekonomik alanda hem de siyasal alanda devrime yol açtılar. Tunç kıt olduğu için çiftçiler onu saban olarak kullanamıyorlardı. Demir bol olduğundan çiftiler onu kolaylıkla üretim aracı durumuna getirebildiler. Mezopotamya’nın çevresinde yaşayan insanlar demirden silahlar yaparak, Sümerler üzerine saldırdılar ve bölgeyi ele geçirdiler. Demirden en iyi yaralanan uygarlık Pers medeniyeti oldu. Bu açıdan Pers Devletine bir demir uygarlığı denebilir.

Tarih öncesi devirlerin genel özellikleri:

  • Tarih öncesi dönemde; hangi dönemin hangi tarihte başladığını kesin sınırlar ile belirlemek mümkün değildir. Tarihi dönemde Fatih’in İstanbul’u alması bir ölçüt olabilir. Ancak kalıntıların daha az olduğu bir dönemde tunç ne zaman yapıldı? Sorusuna cevap vermek zordur.  Gelişmeler bir süreç işidir.  Onun İçin tarihçiler tarih öncesi dönemleri süreçler halinde birebirinden ayırmaya çalıştılar.
  • Tarih öncesi ve sonrasını dönemlere ayırırken her dönemin kendi içinde benzer öğeleri göstermesine dikkat edildi. Bu davranışın amacı; tarih okuyan ve inceleyen insanların işini kolaylaştırmak olmuştur.
  • Tarih öncesi devirler dünyanın her bölgesinde aynı zamanda başlamamıştır. Dünyadaki gelişmeler her zaman farklı bölgelerde farklı farklı zamanlarda olmuştur. Mezopotamya bölgesinde yaşayan insanlar bitkileri kolaylıkla fark edebildiler. Doğa onlar için oldukça cömert davranmıştı. Kısa bir süre İçinde gıdalarım temin ediyorlardı. Üstelik bu süre oldukça uzundu da. Gıdasını temin eden insan bitkileri ve hayvanları izlemek için yeterli zamana sahip olduğunda kolaylıkla doğaya hâkim olmaya çalıştı. Dünya Mezopotamya’nın katkılarıyla kendine yön vermeye başladı.

Aynı dönemlerde soğuk bölgelerde veya ürün elde etmenin zor olduğu alanlarda yaşayan insanlar günlerini bitki toplayarak hayvan avlayarak geçiriyorlardı. Dinlenecek gözleyecek zamanları yoktu. Yapacak tek şeyleri vardı, oda gelişmiş kültürlerin bir şekilde kendilerine ulaşmasını beklemekti.

  • Tarih öncesi devirlerin yaşanma süresi her bölgede farklıdır. Örneğin Cilalı Taş Devri Mezopotamya’da Avrupa’ya göre daha az bir süreyi kapsar. Bu durumun nedeni; koşulları elverişli olan Mezopotamya’da gelişmelerin daha hızlı olmasıdır.
  • Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında kullanılan araç gereç ve madenler etkili olmuştur. Cilalı taş, bakır gibi.
  • Taş devirlerinin kendi içinde bölümlenmesinde taşın işleniş biçimi ölçüt olarak kullanılmıştır. Maden devirleri ise kullanılan madenin çeşidine göre bölülere ayrılmıştır.
  • İnsanlar bir alana yerleştikten sonra o alam sürekli olarak kullan mamaya çalışırlar. Yaşamaya uygun en iyi alan olarak, eskiden beri kullanılan yerleşim yerini görürler. Yangın deprem, savaş gibi nedenlerle bir yerleşim yeri tahrip olduğunda o alana tekrar yerleşmeler olur. Örneğin Alacahöyük’te dört kültür katı vardır.

Yerleşim yeri kalıntılarında en alta ilk yerleşme olduğundan Cilalı Taş Devri yerleşimi vardır. Bu katı sırasıyla bakır, tunç ve demir devirleri izler.

Toplumlar bazen tarih öncesi devirleri tarihsel gelişmeye göre takip etmemişlerdir. Edemediler çünkü komşuları bazen barışçı yolla, bazen silah zoru ile yaşadıkları süreci kesintiye uğrattılar. Cilalı Taş Devrini yaşayan bir uygarlık dışarıdan gelen bir yabancıdan demir aldığı zaman, Bakır ve Tunç Devirlerini atlamış oldu. Ya da Bakır Devrini yaşarken demir yapımını bilenlerin işgaline uğradılar.

  • Yontma Taş Devri İnsanlık tarihinin %98’ni oluşturur. İnsanın bilgi birikimi oluşturmaya başladıkları için gelişmelerde yavaştı. Diğer tarih öncesi dönmelerde gelişmeler bu döneme göre hızlı ancak tarihi dönmelere göre yavaştı.  Tarihi dönemler insan hayatında çok az yer tutmasına rağmen hızlı gelişmeler nedeni ile tarih öncesi dönemlere nazaran daha fazla bölümlere ayrılmıştır.
  • Tarih öncesi devirler, Mezopotamya’da yazının bulunması ile sona erdiler.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu