Tarih Bilimi

Cumhuriyetin İlanının Nedenleri

  1. M. Kemal Paşa, Amasya Genelgesi’nden itibaren milli egemenliği amaçlayan bir siyaset takip etmişti. TBMM’nin açılışı ile de millet egemenliğine dayanan yeni bir devlet kurulmuştu. Bu devletin bir başkanı yoktu. Meclisin o zamanki karmaşık yapısı nedeniyle padişaha dokunulmamıştı. Kurtuluş Savaşı esnasında M. Kemal Paşa, TBMM Başkanı olarak bu eksikliği gidermeye çalıştı.
  2. 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla padişahın varlığından kaynaklanan mesele çözümlendi. Ancak bu kez de devlet başkanlığı meselesinin olumsuz yönleri ortaya çıktı.
  3. M. Kemal Paşa, sürekli olarak milli egemenlikten bahsediyordu. Milli egemenliğin gerçekleşmesi de ancak devlet rejiminin Cumhuriyet olmasıyla mümkün olabilirdi.
  4. Çağdaşlaşma yolundaki Türkiye, Batı’yı kendisine örnek olarak seçmişti. Böylece rejimin adı kendiliğinden belli oluyordu.
  5. 1921 Anayasası’na göre bakanlar teker teker Meclis tarafından seçiliyordu. Bu da çekişmeleri artırmaktaydı. Bazen boşalan bir bakanlığa yeni bir kişinin gelmesi çok uzun zaman alabiliyordu.
  6. 1923 yılı sonbaharında bir hükümet sorunu doğdu. Bakanlar Kurulu görevinden ayrılmıştı(Fethi Bey Hükümeti istifa etmişti). Fakat yeni Bakanlar Kurulu seçilemiyordu.

Ortaya çıkan bu bunalım, M. Kemal Paşa’ya büyük bir fırsat verdi. Artık Türk Devleti’nin rejiminin Cumhuriyet olduğu ilan edilecekti. Mustafa Kemal Paşa 29 Ekim günü Cumhuriyetin ilan edileceğini açıkça ifade etmiştir. Mustafa Kemal’in bu görüşü yanında bulunanlar tarafından olumlu karşılanmıştır. Bu konuda ön hazırlıklar tamamlandıktan sonra 29 Ekim günü Mustafa Kemal Paşa’nın hazırladığı kanun teklifi TBMM tarafından oybirliği ile kabul edildi. Böylelikle Cumhuriyet’in ilanı gerçekleştirilmiş oldu ve yeni Türk devletinin siyasi rejim sorunu da sona erdirildi.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu