Karahanlılar ve Gazneliler ile İlişkiler
Selçuklu Devleti içinde yaşanan taht kavgalarından yararlanan Karahanlılar Mâverâünnehr’e egemen olabilmişlerdi.
1095 yılında din adamları tarafından idam edilen Ahmed Han’ın yerine amcazadesi Mesud b. Muhammed geçmişti. Bu hükümdarın iki yıllık saltanatının ardından Sultan Berkyaruk, Batı Karahanlılar devletinden üç hükümdarı arka arkaya tahta çıkarmıştır. Bu hükümdarlardan birincisi Sultan Melikşâh’ın kızı ile evli olan Süleyman b. Davud’dur. Bu hükümdar kısa bir müddet sonra görevinden azledilmiş (1097) ve onun yerine Ebu’l–Kasım I. Mahmûd (1097–1099) tahta geçirilmiştir.
Sultan Berkyaruk’un tahta çıkardığı üçüncü hükümdar Harun Han olmuştur. Daha sonra Sencer, Mâverâünnehr’i kendi görüşüne göre teşkilatlandırmaya başlamıştır.
Berkyaruk’un Arslan Argun’un isyanını bastırmaya gittiği sırada Horasan’da Selçuklu hanedânından olup Sultan Melikşâh’ın amcazadelerinden Emîr–i emîrân Muhammed b. Süleyman b. Çağrı, Gaznelilerin yardımı ile isyana kalkıştı. Ancak Sencer tarafından mağlup edilerek gözlerine mil çekildi.
Sultan Berkyaruk bu suretle bütün Selçuklu Devleti üzerinde duruma hâkim olabildi. Ancak bunu, kendisinden önceki hükümdarlar kadar kuvvetle sağladığı söylenemez. Bu arada kardeşi Muhammed Tapar’a da Gence ve çevresinin idaresini bağışlamıştı.
Kaynak: Selçuklular Tarihi – PROF. DR. MUHARREM KESİK
