Avrupa’da Düşünce Alanındaki Gelişmeler
Tarihte ve insanın özel hayatında hiçbir gelişme tesadüf eseri değildir. Tarihte meydana gelen olaylar, belli nedenlerin zorlamasıyla ortaya çıkmıştır.
XVIII. yüzyıl Avrupa’sında düşünce ve bilim alanında meydana gelen gelişmeler Avrupa’nın içinde bulunduğu tarihi, siyasi, sosyal, kültürel, dinî ve ekonomik şartların sonucunda ortaya çıktı. Rönesans hareketiyle birlikte kilise kurumu ve soyluların desteklediği skolastik düşünce zayıfladı ve modern düşüncenin temelleri atıldı. Reform hareketleri ise kilise kurumu karşısında düşüncenin özgürlüğünü savunarak modern düşüncenin gelişmesine katkıda bulundu. Bunun sonucunda skolastik düşünce sistemi yıkıldı. XVII. yüzyılda Akıl Çağı, XVIII. yüzyılda ise Aydınlanma adı verilen düşünce akımı ortaya çıktı. Bilgiye ulaşmada ve bilgiyi kullanmada akıl, deney ve gözlem yöntemi ortaya çıktı.
Aydınlanmacı düşünürler, insan ile ilgili ne varsa; doğa, insan, akıl, din, Tanrı, bilim gibi kavramları akıl, deney ve gözlem yoluyla yeniden tanımlama yoluna gittiler. Felsefelerini insanın kendi aklını kullanmaya başlaması olarak tanımlayan Aydınlanmacı düşünürler; akıllarıyla kavrayamadıkları, deney ve gözlem yoluyla ispat edemedikleri bilgileri reddetme yoluna gittiler. Bununla birlikte Aydınlanmacı düşünürler arasında her konuda düşünce birliği yoktur. Örneğin bazı Aydınlanmacı düşünürler Hristiyanlık öğretisine bağlı kalırken bazıları da evrendeki her şeyin maddeye dayalı olduğunu savunan materyalizmi benimsediler.
Aydınlanmacı düşünürler akıl, deney ve gözlemi ön plana çıkararak Avrupa’da bilim ve teknolojik gelişmelerin önünü açtılar. Fizik, kimya, astronomi ve tıp gibi birçok alanda buluşlar gerçekleştirilerek insanın hayatını kolaylaştıran gelişmelerin ortaya çıkmasına katkı sağladılar.
XVII ve XVIII. yüzyıl düşünürleri, Avrupa’nın eşitsizlik üzerine kurulu toplumsal yapısını ve mutlakiyet anlayışına dayalı siyasi hayatını yazılarıyla eleştirdiler. Aydınlanmacı düşünürlerin yazıları halkın toplumsal ve siyasi konularda bilinçlenmesine ve Avrupa’da ihtilallerin çıkmasına neden oldu. Bütün bu gelişmeler;Avrupa’da eşitlik esasına dayalı toplumsal yapının, siyasi alanda ise parlamenter sistemin ve demokrasinin gelişmesine de zemin hazırladı.
Avrupa’da mutlakiyet yönetimleri yıkıldı. Meşrutiyete ve demokrasiye dayalı yönetim biçimleri ortaya çıktı. Kilise kurumunun devlet ve toplum üzerindeki etkisi zayıflayarak yönetimde din ve vicdan özgürlüğünü sağlamayı amaçlayan laiklik anlayışı gelişti. Aydınlanmacı düşünürlerin yazılarıyla yaygınlaştırdığı özgürlükçü düşünceler Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluşunda ve Fransız İhtilali’nin çıkışında etkili oldu.
Akılcı ve Aydınlanmacı düşünürlerin etkisiyle Avrupa’da bilimsel, siyasi ve toplumsal alanda görülen değişim, ekonomik gelişmeleri de etkilemiştir. Bilimsel alandaki gelişmeler, kol gücüne dayalı üretimden makine gücüne dayalı üretim biçimine geçilmesine neden olmuştur. Sanayi İnkılabı adı verilen üretim alanındaki değişim, Avrupa’da işçi sınıfı ve işçi hakları kavramlarının ortaya çıkmasına neden oldu. İşçi ve işveren sınıflarının çıkar çatışmalarına çözüm amaçlı olarak Aydınlanmacı düşünürler tarafından kapitalizm liberalizm sosyalizm ve komünizm gibi ekonomik ve siyasi akımlar ortaya çıktı.
XVII ve XVIII. yüzyıldaAvrupa’da ortaya çıkan düşünce akımları günümüz düşünce dünyasında da etkisini büyük ölçüde devam ettirmektedir.
