İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

1915 Ermeni Olayları

Rus ordularının Osmanlı ve Rusya’daki
Ermenilerden kurulmuş olan gönüllü birlikler
öncülüğünde doğuda Osmanlı topraklarına
girmesiyle Osmanlı ordusunda bulunan
Ermeniler de silahları ile birlikte firar ederek
Rus kuvvetlerine katıldılar. Seferberlik
ilanına rağmen askere gitmeyi reddeden
Ermeniler de dağa çıkarak çeteler
oluşturdular. İlerleyen Rus orduları 1915 yılı
ortalarından itibaren Van, Muş ve Bitlis’i,
ardından da Erzurum, Erzincan ve Trabzon’u
işgal ettiler.

Aslında Ermeniler, Osmanlı Devleti’nin I.
Dünya Savaşı’na katılmasını fırsat olarak
görmüşlerdi. Hınçak ve Taşnak komitelerinin
öncülüğünde Anadolu’nun birçok yerinde
isyan başlattılar ve Rusların işgal ettiği
bölgelerde masum halka karşı katliama
giriştiler. Kendilerine katılmayan Ermenileri
bile öldürmekten çekinmediler. Ermeni komitelerinin “Kurtulmak istiyorsan önce komşunu yok et.”
talimatı üzerine isyancı Ermeniler, eli silah tutan Türk erkeklerinin cephelerde bulunması ile
savunmasız kalan Türk köylerine saldırarak katliam yaptılar. Van’ın Zeve köyünde olduğu gibi birçok
köyün halkını çoluk çocuk demeden katlettiler. Kayseri’de, Maraş’ta, Muş’ta, Bitlis’te, Diyarbakır’da,
Elazığ’da ve Van’da isyan ederek katliamda bulundular. Ayrıca Osmanlı kuvvetlerini arkadan vuran
Ermeniler, Osmanlı birliklerinin harekâtını engellemiş, ikmal yollarını kesmiş, köprü ve yolları imha
etmiş, Rusya’ya casusluk yapmış ve bulundukları şehirlerde isyan ederek Rus işgalini de
kolaylaştırmışlardır.

I. Dünya Savaşı’nın bütün hızıyla sürdüğü Çanakkale Cephesi’nde ölüm – kalım mücadelesinin
verildiği bu dönemde, Osmanlı Devleti, Ermeni – Rus iş birliğini önlemek için birtakım önlemler almak
zorunda kaldı. 24 Nisan 1915’te “Ermeni komite merkezlerinin kapatılması, belgelerine el konulması
ve komite başkanlarının tutuklanması”nı bir genelge ile tüm komutanlıklara bildirdi. Bu genelge üzerine
İstanbul’da Hınçak ve Taşnak komite büroları kapatılarak üyeleri tutuklandı. Ermenilerin, 1915
olaylarının yıl dönümü olarak andıkları 24 Nisan günü bu genelgenin yayımlandığı gündür.
Alınan önlemler sonuç vermeyince 27 Mayıs 1915’te Tehcir (Göç) Kanunu çıkarıldı. Bu yasa ile
Ruslarla iş birliği yaparak katliama girişen Ermeniler bulundukları yerlerde tehlike oluşturdukları için
yaşadıkları illerinden güvenli bir Osmanlı toprağı olan Suriye’ye göç ettirildiler. Osmanlı Devleti, savaş
içinde olmasına rağmen göç ettirilen Ermenilerle ilgili tedbir ve önlemler almıştır. Göç ettirilen
Ermenilerin vergileri ertelenmiş, diledikleri eşyalarını almalarına izin verilmiş, yol boyunca saldırılara
karşı korumak ve ihtiyaçlarının giderilmesi için memurlar görevlendirilmiş, can ve mal güvenlikleri için
karakollar kurulmuştur. Ayrıca I. Dünya Savaşı’nın sona ermesi halinde uygulanmak üzere Tehcir Kanunu’na tabi tutulan Ermenilerin dönüşlerini düzenleyen Geri Dönüş Kararnamesi yayınlanmıştır. 

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu