Tarih Bilimi

Tarihe Yardımcı Bilim Dalları

Tarih Bilimine Yardımcı Bilim Dallarına Bakış

Tarih; millî kimliğin oluşumu ve değerlerin aktarımı için bir araç, geçmişi keşfetmek için sürekli bir sorgulama, günümüz sorunlarını anlamak ve analiz etmek için kaçınılmaz bir başvuru kaynağıdır. Sosyal bilimlerin önemli dallarından olan tarih sayesinde birey; özünü, toplumunu, dünyayı tanır ve öğrenir.

Tarihe Yardımcı Bilim Dalları
Tarihe Yardımcı Bilim Dalları

Tarihi diğer beşeri ve sosyal bilim dallarından ayıran en önemli fark; diğer bilimler insanı veya doğayı bir yönüyle ele alırken tarih, insanı her yönüyle ve bütün yaptıklarıyla anlamaya ve anlatmaya çalışır. Tarihin fen bilimlerinden farkı ise tekrarlanamaması, deney ve gözlem yapılamamasıdır.

Tarihçi; siyasi, askerî, kültürel, sosyal veya biyografik bir eser oluştururken coğrafya, sosyoloji, felsefe, ekonomi, kronoloji, etnografya, hukuk,heraldik, arkeoloji, sanat tarihi, dil bilimi gibi farklı bilim dallarından yararlanır.

Tarihe Yardımcı Bilim Dalları

Kronoloji: Geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanını tespit ederek sıralar.

Coğrafya: İnsan ve mekanın karşılıklı etkileşimini araştırır. Olayın geçtiği yerin fiziki ve beşerî özelliklerini açıklar.

Diplomasi: Siyasi belgelerin cins, şekil ve içerik olarak değerlendirmesini yapar. Toplumlar arası her türlü siyasal ilişkiler, savaşlar ve nedenleri antlaşma metinleri, fermanlar ve beratlar üzerinde çalışarak sonuçlarını kullanıma sunar.

Kadeş Antlaşması Tableti
Kadeş Antlaşması Tableti

Arkeoloji: Kazı yolu ile toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkarır. Toprağın ve suyun altında kalmış olan eski yaşantıların bıraktığı maddi belgeleri bulur ve özelliklerini belgeleyerek katkı verir. Kazı bilimidir.

Çatalhöyük kazı alanı
Çatalhöyük kazı alanı

Heraldik:  Tarihte devletlerin kullandığı armaları inceler. Resmî belgelerdeki mühür, arma ve özel işaretlerle ilgilenir verilerini tarih bilimine sunar.

Etnografya: Toplumların örf, âdet, gelenek ve yaşayışlarını inceler. Toplumların örf, âdet, gelenek ve yaşayışlarını inceler.

Antropoloji: İnsan ırkını inceler ve kültürlerin gelişimini araştırır. İnsan bilimi. İnsan ırkları ile ilgili çalışmalar yapar.

Nümizmatik: Tarih içerisinde basılan paraları inceler. Sikke bilimi. Eski paralarla ilgili bilim dalıdır.

Eski para
Eski para

Paleografya: Yazıları, alfabeleri ve bunların zaman içerisindeki değişimlerini inceler. Eski yazıları, alfabelerin okunmalarını sağlar.

Filoloji:  Dillerin tarihini, gelişimini ve değişimini araştırır. Dillerin tarihini, gelişimini, değişimini ve diller arası ilişkileri inceler.

Epigrafi: Kitabeleri inceler. Taş, mermer, metal, ahşap gibi sert cisimler üzerine yazılan yazıları okur ve inceler. Yazıt bilimidir.

Jeopolitik: İnsanların zekâsı ve yetenekleri ile coğrafi mekânın rolünü ortak bir sistematik içinde inceleyerek tarih bilimini destekler.

Papiroloji: Kâğıtların türlerini tanıyarak belgelerin zamanını ortaya çıkarır.

Metroloji: Ölçü tartı bilimi. Ölçü ve tartıların geçmişte ve günümüzdekilerle kıyaslamasını sağlar.

Ad bilimleri: Onomastik yer adları, Hidronomi akarsu, göl ve su adları, Adroponomi kişi adları ile ilgilenerek tarih bilimine yardım eder.

Mitoloji: Söylenen ve duyulan daha ziyade inanç içerikli anlatımları din kavramı içinde inceler.

Arkeometre: Fen ve sosyal bilimlerin iş birliği yaptığı önemli bir bilim dalıdır. Radyokarbon (C-14) ve Dentrokronoloji gibi tarihsel eşyaların yaşını saptayarak tarihe yardımcı olur. Son yıllarda DNA mühendisliği, Tıp, Biyoloji, Kimya ve Nükleer Fizik gibi bilimler de etkin çalışmalar yapmaktadır.

Toponomi: Yerleşme yerlerinin doğal yapısı ile ilgilenir.

Yukarıda tarihe yardımcı olan bilim dalları konusuna kısaca değindik ve tarihe yardımcı bilim dallarından bazılarını özellikleri ile birlikte anlatmaya çalıştık. Daha fazla bilgi için Tarih Biliminin Faydalandığı Bilim Dalları sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu