Islahatlar

Islahat, içinde bulunulan kötü durumu daha iyi duruma getirebilmek için yapılan değişiklik, düzeltme ve iyileştirmelerdir.

XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yaşanan isyanlar, devlet kurumlarındaki bozulmalar, savaşlarda hedeflenen başarının kazanılamaması devletin eski gücünde olmadığının göstergeleriydi. Gerek bu aksaklıkları gidermek gerekse devlete eski güçlü dönemlerini yaşatabilmek için II. Osman, IV. Murat ve IV. Mehmet gibi padişahlar; Tarhuncu Ahmet Paşa ve Köprülüler gibi sadrazamlar bazı düzenlemeler yaptılar.

Katip Çelebi ıslahatlar hakkında şöyle söylemektedir:

İnsan yaşamı ile devlet yapısı birbirine benzer. Çocukluk, gençlik, olgunluk ve yaşlılık… Kişi nasıl bu evrelerden geçiyorsa devletler de aynı akıbeti yaşar. Nasıl ki tabipler her yaşa uygun ilaçlar ve perhizler uyguluyorsa devletin tabipleri de (yöneticiler) devletlerin yaşını fark edip ona göre reçete yazmalıdır. Kişi tabibin bilgisi ile ilaç ve perhizine uygun davranarak yaşamını uzatabildiği gibi devlet de bilgili ve deneyimli yöneticilerin elinde ömrünü uzatabilir. Hastaya bakan tabibin bilgili olması yetmez. Hastaya sözünü dinletmesi acı olsa bile ilaca devam etmesi gerekir. Toplumdaki hastalıklar için de yöneticilerin kesin ve süratli müdahalesi gerekmektedir.