Türk Tarihi

İlk Türk Devletlerinde Eğitim Anlayışı

Yukarıdaki metinlerden anlaşıldığı gibi ilk Türk
devletlerinde bilgiye ve bilgili insana önem verilmiştir. Bilgili
olmak sadece yöneticilerin sahip olması gereken bir özellik
olarak görülmemiş; bilgelik, toplumun diğer fertlerinde de
aranarak “alp insan” anlayışı ortaya çıkmıştır. Alp insan,
cesur ve bilgili olarak nitelendirilmiştir.
MÖ V. yüzyıla ait Esik Kurganı’nda bulunan yarısı
kırık bir kabın üzerindeki 11 harflik iki satır yazı;
Türklerde yazının çok eskiden beri kullanıldığını
göstermiştir. Yine Hunlara ait ev araç gereçleri, süs
eşyaları, silahlar, at koşum takımları vb. kalıntıların
üzerinde de yazılara rastlanmıştır.

“Baba gören ok yontar, ana gören elbise biçer.”
atasözünden de anlaşılacağı üzere Türklerde eğitimin
toplumsal bir görev kabul edildiği söylenebilir. Atlı göçebe
kültürünü benimseyen Türkler genellikle bilgi ve
tecrübelerini sonraki kuşaklara ailede ve sosyal yaşam
içinde aktarmışlardır. Sosyal hayatta aileden başlayıp
millete kadar uzanan belirli bir nizam ve kaideye sahip
Türklerin yazılı olmayan töre kurallarını nesiller boyu
aktarmaları onların eğitim konusuna önem verdiklerini
göstermektedir. Bu doğrultuda töre, eğitimin yeni kuşaklara
aktarılmasında da önemli bir yere sahiptir. Eğitimde ailenin
önemli rol oynadığı, erkek ve kızlar arasında bir ayrım
yapılmadığı da bilinmektedir.

Yaşam tarzı olarak da diğer Türk devletlerinden ayrılan
Uygurlar ilk kez örgün eğitim kurumlarını oluşturmuşlar;
bilim, sanat, eğitim ve öğretimde öncülük yapmışlardır.
Uygurların, bilgi ve kültür düzeylerindeki gelişmişlik; onların
yüzyıllarca çeşitli Türk ve yabancı devletlerin saraylarında
kâtiplik, bürokratlık, danışmanlık, tercümanlık, öğretmenlik
ve kültür elçiliği görevlerini yapmalarını sağlamıştır.

Dönemlerine ait çeşitli alanlarda bir çok yazılı belge
bırakan Uygurların kâğıdı ve matbaayı Avrupalılardan önce
kullandıkları, kendilerine ait mabetlerde dinî nitelikli eserlerin
yer aldığı ve kütüphanelere sahip oldukları bilinmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu